Apostolische kerkvaders
In het verslag Martelaarschap van Polycarpus, dat gerekend wordt tot de geschriften van de apostolische kerkvaders, duikt ook dit woord oecumene op. Van Polycarpus, bisschop van Smyrna (het huidige Izmir in Turkije) in de tweede eeuw, wordt verteld dat hij kort voor zijn marteldood ‘niets anders deed dan dag en nacht bidden voor allen, en voor de kerken overal in de wereld, zoals zijn gewoonte was.’ Van hem zijn de volgende indrukwekkende woorden overgeleverd als antwoord op het aandringen van de gouverneur om Christus af te zweren: ‘Zes en tachtig jaar heb ik Hem gediend en Hij heeft mij geen kwaad gedaan. Hoe kan ik mijn Koning die mij gered heeft, vervloeken?’
Iedereen kan bidden
Wij bidden misschien niet letterlijk dag en nacht, en het is misschien ook niet onze gewoonte om te bidden voor alle kerken in de wereld. Toch is het goed ons te laten inspireren door het voorbeeld van Polycarpus uit de tweede eeuw. Hij leefde in een tijd waarin het erop aankwam om pal te staan in het geloof. Voor ons, in het 21ste eeuwse Europa, dreigt geen brandstapel of arena met leeuwen. Maar niet minder geldt ook voor onze tijd dat we op alle mogelijke manieren verleid worden om Christus af te zweren als de Enige die het voor het zeggen heeft. Dat we elkaar als christenen daarbij nodig om in het geloof staande te blijven, is een gegroeid besef.
Alle kerken
Wat mooi is het om één week in het jaar apart te zetten om ons hieraan te wijden: het gebed voor alle kerken in de wereld. Of anders gezegd: de gebedsweek voor de eenheid van de christenen (18-25 januari). In de afgelopen jaren is het een vaste waarde geweest om als katholieken en protestanten samen te bidden. Elk jaar worden de teksten voor de week van gebed voorbereid door christenen van verschillende denominaties uit een land of een regio. Voor dit jaar gebeurde dat door christenen uit het Midden-Oosten. Zij lieten zich inspireren door de Ster van Bethlehem: ‘Licht in het duister’ is het thema.
Vorig jaar moest de oecumenische gebedsdienst opgenomen en online uitgezonden worden. Dat gebeurde in de Onze-Lieve-Vrouwekerk, die ons intussen heel vertrouwd geworden is. Dankbaar denk ik terug aan de gastvrijheid die we kregen om in de zomer van het eerste coronajaar de protestantse erediensten te laten doorgaan in de Grote Kerk en ook in de kerk van Sint-Gillis-Binnen.
Samen groeien en bidden
Na de oecumenische gebedsdienst van vorig jaar hadden we nog een oecumenische Reformatieherdenking rond 31 oktober. Ik proefde dat er in Dendermonde echt een verlangen groeit om samen te vieren en samen te bidden. En dat is juist de kerngedachte van de oecumene: het besef dat ónze gemeente, ónze prochie, niet op zichzelf staat – maar deel uitmaakt van de ene wereldwijde kerk van onze Heer Jezus Christus.
Vanaf de zijlijn zie ik de hobbels die overwonnen moeten worden om vanuit de oude parochies toe te groeien naar één nieuwe parochie. En telkens ik de aanduiding Kerk in Dendermonde lees, heb ik het gevoel dat zo’n kerkgemeenschap katholieke en protestantse christenen behoort te verenigen. Met enige spijt zag ik dat in de Grote Kerk, waar zelfs onder de strenge coronamaatregelen van 2020 meer dan voldoende ruimte was, er toch heel wat mensen uit de protestantse gemeenschap de drempel niet over kwamen. Mag de aankomende gebedsweek ons allemaal een duwtje in de rug geven om uit ons kot te komen en werkelijk in eenheid te bidden en te vieren. Kerken, gemeenten en parochies zijn niet onze koninkrijkjes, leert Polycarpus ons. Wij dienen Hem, die onze koning en redder is!
In hartelijke verbondenheid, dominee Peter Smits, VPKB - Dendermonde
Zoeken
Dekenaal nieuws
Oecumene bij de koffie
Het was een frisse maar zonnige maandagnamiddag in de tweede week van het jaar. Ik zit met Peter Smits, dominee van de Verenigde Protestantse Kerk België in Dendermonde te praten. Het is een gesprek dat al veel eerder had moeten plaatsgrijpen maar steeds werd verschoven door voornamelijk de quarantaine en de maatregelen en een aantal prangende zaken met betrekking tot zijn aankomende benoeming naar een nieuwe gemeenschap.
In gesprek
Naar aanleiding van het doopproject zouden we willen in gesprek gaan met elkaar om vanuit ons gemeenschappelijk doopsel onze eigenheid, maar vooral onze verbondenheid met elkaar te bespreken. Het zou een gesprek worden in een van onze kerkplekken en op uitnodiging van beide geloofsgemeenschappen.
Het is duidelijk dat de maatregelen het niet toelaten om het te organiseren tijdens de week van de oecumene en we besluiten om te zien naar een mogelijkheid in de voorbereidingstijd naar Pasen, rekening houdend met een mogelijke verhuis en of het haalbaar is voor de dominee.
Met wat koffie voor ons delen we aan elkaar onze bekommernissen over onze eigen geloofsgemeenschap en er ontstaat een geest van betrokkenheid en empathisch aanvoelen en begrijpen van de delicaatheid. Verdeeldheid onder christenen en in kerkplekken blijft een smet op ons blazoen. Het is het negeren van onze unieke verbondenheid.
In een oecumenische wereld zou iemand die de verscheidenheid of verdeeldheid onderlijnt eerder moeten begrijpen “dat zij een verenigde en ware boodschap van het evangelie in zich hebben”.
Geert C. Leenknegt, priester
Getuigenis
Via Peter Smits kreeg ik een protestantse getuigenis van Achim over wat voor hem leven vanuit de doop betekent. Gezien de lengte publiceren we deze mooie en integrale tekst op onze website. Achim maakt deel van de protestantse gemeenschap in Dendermonde.
in de genen
In kader van het pastoraal project “leven vanuit de doop” en de week van de oecumene geef ik graag mijn getuigenis als protestant. Ik ben Achim Kraft en woon in Moorsel samen met mijn vrouw Katleen, onze twee kinderen Maarten en Anne en onze Ruandese pleegzoon Benis. Ik ben afkomstig uit Duitsland. Het grootste deel van mijn jeugd heb ik in het Zwarte Woud gewoond. Omdat mijn vader voor de protestantse kerk als dominee en later als deken werkte, zijn we echter een paar keer verhuisd. Mijn moeder woont nu in Schwäbisch Hall, een middeleeuwse stad ergens tussen Stuttgart en Nürnberg. Ik kom – om zo te zeggen – uit een protestants nest. Mijn grootvader was ook dominee, mijn overgrootvader en ook diens vader … Vanaf de reformatie in 1517 tot nu zijn er 11 dominees of missionarissen in mijn familie. Ook mijn oudste broer Andreas zet deze traditie verder, in Beieren. En als kers op de taart blijkt ook de heilige Elisabeth van Thüringen (1207-1231) nog één van mij voorouders te zijn. Geloof lijkt dus echt wat in de genen te zitten – en in het kader van de oecumene, stel ik mij onmiddellijk de vraag: hoe zou de katholieke gemeenschap er nu hebben kunnen uitzien indien de priesters ook hadden mogen trouwen?
een oecumenisch huwelijk
In 2000 trouwde ik met Katleen. Ons “katholiek” huwelijk werd ingezegend door deken Lippevelde. Mijn vader kreeg de mogelijkheid om actief aan de dienst deel te nemen. Een mooie anekdote … op onze trouw was het een bewolkte dag … maar precies op het moment dat ons huwelijk – tussen een protestant en een katholiek – ingezegend werd, vielen de zonnestralen de kerk binnen!
Ter geruststelling: mijn vader heeft als protestants dominee nooit problemen gehad met een “katholieke” schoondochter. Hij was heel zijn leven met oecumene bezig en was ervan overtuigd dat we ons op de dingen moeten focussen die ons binden in plaats van op die dingen die ons scheiden. Zo zie ik dit ook. Er is in essentie 100 keer meer dat ons verenigt, dan de theologische vraagstukken waar er een ander zicht op is. Je zou verbaasd zijn hoe klein de verschillen vandaag tegenover 500 jaren geleden zijn. Er is maar één God, één Christus, één Heilige Geest – en niet één van de protestanten en één van de katholieken. We hebben één en dezelfde geloofsbelijdenis – de apostolische geloofsbelijdenis. Luther was in 1517 helemaal niet uit op het oprichten van een nieuwe christelijke richting maar had nadat hij de hele bijbel gelezen had theologische twijfels bij bepaalde praktijken van de toenmalige kerk – vooral dat men door aflaten en dus met geld zich een plaats in de hemel kon kopen, was voor hem verkeerd en dat hij op dit punt gelijk had … daarover zijn de kerken het vandaag eens. Men kan zich de hemel niet kopen … men moet zich de hemel verdienen door geloof. Dus de toenmalige reden voor splitsen bestaat niet meer. Laat ons dus terug dichter bij elkaar komen.
dichter bij elkaar komen
Gelukkig gebeurt dit ook! In Dendermonde, bijvoorbeeld, hebben de katholieke en de protestantse kerk een heel goede verstandhouding en de traditie om jaarlijks een oecumenische dienst te vieren. Ik noem Dendermonde omdat wij sinds meer dan 20 jaar daar de protestantse kerk op de Oude Vest bezoeken. Toen we er voor het eerst naar de dienst gingen, waren we best wel benieuwd wat we er zouden aantreffen. Er bestaat in België immers een grote verscheidenheid aan protestants-evangelische groeperingen. Wat we in Dendermonde vonden, was een heel warme, hechte, kleine gemeenschap waar iedereen elkaar kent en ook daadwerkelijk voor elkaar zorgt. Een heel internationale samenkomst: Belgen, Duitsers, Nederlanders, Rwandezen, Zuid-Afrikanen, Zuid-Amerikanen, … noem maar op. Na de dienst haast iedereen zich niet naar huis, maar is er een koffiemoment in de bovenzaal waar we met elkaar babbelen en niet alleen de mooie dingen delen, maar ook de zorgen. Dit maakt ook mogelijk dat mensen voor elkaar zorgen en helpen waar kan. Op deze manier hebben we ook onze pleegzoon Benis leren kennen. Tijdens de coronatijd werd een bellijst opgesteld, zodat mensen die vaak alleen zijn of niet meer naar de kerk konden komen, niet uit het oog werden verloren. Daarnaast organiseert de protestantse kerk van Dendermonde, hoewel klein, een waaier aan activiteiten: bijbelstudies, tiener- en jongvolwassenen bijeenkomsten, koffieochtenden voor vrouwen, gebedsavonden. Voor protestanten is dit heel kenmerkend, omdat we geloven dat je je geloof moet leven en in leven houden en daar hoort kennis van de bijbel en erover praten bij en daar hoort ook concreet engagement naar anderen bij.
focus op wat verbindt
Wijzelf hebben onze kinderen ook “christelijk” opgevoed, zonder te focussen op de verschillen tussen katholicisme en protestantisme. Zij zijn katholiek gedoopt, hebben hun eerste communie en vormsel gedaan. En aan de andere kant zijn ze steeds wekelijks meegegaan naar de protestantse eredienst in Dendermonde, waar ze nog steeds goeie vrienden hebben. Zelf ben ik lid van de protestantse kerk in Dendermonde – waar ik onder andere met mijn gitaar de samenzang mee begeleid.
Voor mij hoort dit alles ook bij een gedoopte mens …. Wat mij brengt bij het thema van het pastoraal project “leven vanuit de doop”. Je bent door de doop een nieuwe mens en door je met je geloof bezig te houden, blijf je deze nieuwe mens. Het is niet genoeg om gedoopt te zijn: je moet ook volgens de wil van God leven en deze kan je nergens beter dan in de bijbel ontdekken.
bewust doopsel
Als je doop een bewuste keuze was dan lukt het uiteraard beter je hiervoor te motiveren. In de lutherse traditie waarin ik ben opgegroeid zijn kinderdopen – zoals ook in de katholieke kerk – de norm. Dus eigenlijk een keuze van de ouders en niet van het kind zelf.
In de eerder evangelische traditie van Dendermonde zijn er heel wat ouders die de keuze aan hun kinderen willen overlaten. Als dan iemand in de loop van zijn leven beslist om zich te laten dopen, is dat uit vrije wil en met overtuiging.
Onlangs mochten we de doop vieren van een meisje en een jongen van 19 jaar. Zij hebben voor een doopsel gekozen waarbij ze volledig werden ondergedompeld. Dit is steeds heel indrukwekkend om mee te maken … je voelt dat er echt iets gebeurt. Ik kan het niet beter beschrijven dan dat de Heilige Geest aanwezig is. Ik denk hierbij aan Matteüs hoofdstuk 3, waar Jezus wordt gedoopt. Hij komt uit het water omhoog en de Geest van God komt als een duif op Hem neer en een stem zegt: ‘Dit is mijn geliefde Zoon’. Daar komt de drie-eenheid ook letterlijk bijeen, dat is een mooi beeld van Jezus die juist gedoopt is, de Heilige Geest en God de Vader als eenheid.
H. Geest als GPS
In het kader van het project werd mij ook de vraag gesteld wat de Heilige Geest voor mij als protestant betekent. Voor mezelf zie ik de Geest als bemiddelaar en als uitvoerder van Gods wil op aarde. Je laat de Heilige Geest in je hart toe en dan kan Hij ons veranderen en een beetje als een GPS op de juiste baan houden, maar je moet je wel openstellen voor de Geest.
Een voorganger van een vrije evangelische gemeente tekende ooit een mooi beeld van de drie-eenheid, die hij vergeleek met de drie basiskleuren rood, blauw en groen. ‘Als je die basiskleuren op de juiste wijze met elkaar mengt, dan krijg je wit licht ... dan is er harmonie. Veel kerkgemeenschappen richten zich op één kleur, bijvoorbeeld enkel op God, of enkel op Jezus, of enkel op de Geest. Eigenlijk zouden we beter een mix maken zodat ook wij het witte licht zouden zien in plaats van een gekleurde visie op het geloof te hebben.’ Dat vond ik een mooi beeld, want ook in de protestantse kerk wordt er minder focus gelegd op de Geest en eigenlijk moet Hij er ook bij zijn om het witte licht te kunnen verkrijgen. Ook de Heilige Geest is belangrijk om het volledig te kunnen begrijpen. Dat beeld is me bijgebleven.
Hoop
Tot besluit: ik geloof dat er heel veel is wat ons als protestanten met de katholieken verbindt en dat er ook heel veel is wat we van elkaar kunnen leren. Ik durf dan ook de hoop uit te spreken dat er een moment komt waarop wij opnieuw, als één kerk, ons kunnen focussen op hetgeen ons allen verbindt – zijnde ons geloof in één en dezelfde God.
Achim Kraft
